بورس انرژی چیست؟

بورس انرژی کشور ایران جزو بازار های مالی در عرصه بازار سرمایه است. سامانه بورس انرژی این امکان را فراهم کرده است که بتوان به طور مجازی اطلاعات خوبی در این زمینه کسب کرد. همچنین در بورس انرژی بازار های فیزیکی، مشتقه و فرعی نیز به جهت انجام معامله مهیاست.
بورس انرژی با کسب نمودن مجوز از شورای عالی بورس و اوراق بهادار توانسته است به عنوان چهارمین بورس رسمی در کشور خود را مطرح نماید. در سال های اخیر نیز معاملات حامل های انرژی و اوراق بهادار به صورت اینترنتی نیز از طریق سازمان بورس انرژی قابل انجام شده است.
به طور خلاصه باید گفت که بازار بورس اوراق بهادار در کشور ایران در کل به چهار بازار تقسیم می‌شود. بازارهای بورس، فرابورس، فرابورس کالا و بورس انرژی از جمله این تقسیم بندی‌ها هستند. بعد از تاسیس بورس انرژی در سال ۱۳۹۱ شاهد خرید و فروش حامل‌های انرژی در محیط و فضایی کارآمد و شفاف با قابلیت تقد شوندگی و قابل رقابت توسط اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و همچنین خارجی بوده و به این شیوه برای آنها قابل دسترس و ساده تر شده است. حامل‌های انرژی در اصل کالاهایی هستند که در قالب قدرت انتقال انرژی‌ها مثل نفت، برق، گاز و… هستند که در بازار بورس به شکل کالا و یا فرمی از اوراق بهادار مبتنی بر کالا فروخته می گردند.
معامله‌ کردن در این بازار نو ظهور این توانایی ها را داشته است که مزایا و منافع بسیاری را برای سرمایه‌گذاران به وجود آورده و روشی مدرت و نو برای در دسترس بودن منصفانه آسان‌تر به بازار کالاهای حامل انرژی به وجود آورد. انجام فعالیت و انجام معامله در بازار بورس حامل‌های انرژی نیاز به آشنا بودن با مبحث بوس انرژی و روش و سبک معامله کردن در آن دارد. در ادامه این مقاله به طور اجمالی با یک سری مفاهیم از جمله انواع، روش ثبت نام کردن، به دست آوردن کد معاملاتی و نحوه انجام معامله در این نوع بورس آشنا می‌شوید.

بورس انرژی چیست و چه معنا و مفهومی دارد؟

شاید همان طور که ممکن است اطلاع داشته باشید، بازار بورس در واقع یک مکان و محیط معامله‌گری شفاف سازی شده است که شذایط و بستر مطمئنی را برای سرمایه‌گذاران به وجود آورده است و همچنین شاهد سود فراوان و چشمگیر برای شرکت‌ها، سازمان‌ها، دولت‌ها و سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی در آن هستیم. همیشه نیاز به وجود فضایی که روشن و شفاف بوده و در عین حال منصفانه که توانایی بالایی نیز داشته باشد برای بازارهایی مانند بازار حامل‌های انرژی احساس می‌شده است. بنابر این دلیل، شاهد هستیم که در سال ۱۳۹۱ شرکت بورس انرژی به جهت کشف کردن درست و صحیح قیمت و فرایند شفاف معامله گری در زمینه انرژی تاسیس گردید.
به عبارتی می‌توان گفت بورس حامل‌های انرژی در اصل همانند یک بورس کالا است که شرایط مناسب برای خرید و فروش حامل‌های انرژی و نیز اوراق بهادار بر بستر این کالا را به وجود می‌آورد. پس تمامی معامله‌ها و خرید و فروش‌های مرتبط با حامل‌های انرژی، بعد از سال ۱۳۹۱ تا زمان فعلی در بازار چهارم بورس و بیشتر به طور آنلاین و اینترنتی صورت می‌پذیرد. مفهوم حامل‌های انرژی در اینجا برق، گاز، نفت، بنزین زغال سنگ و… است و در عین حال امکان معامله صورت های انرژی به طور شیمیایی یا الکترونیکی را نیز فراهم می‌کند.

چگونگی بازار بورس ایران

همانطور که به خوبی می‌دانید کشور ایران به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان گاز و نفت در جهان شناخته می‌شود. طیف وسیعی از درآمد های کشور و مبادلات مالی و ارزی در ایران بر این مبنا پایه گذاری شده است. با توجه به اینکه این گونه از کالاها نقشی اساسی و پررنگ در امر توسعه رشد و زیر ساخت اقتصادی کشور دارند، وجود داشتن بازاری سالم که کاربردی باشد به جهت شفاف کردن قیمت‌ها و عرضه به طور منصفانه و همراه با عدالت کالاهای ارائه شده کاملاً احساس می‌گردد. بدین نحو در سال ۱۳۸۶ فکر اولیه ایجاد شرکت بورس حامل‌های انرژی به جهت خرید و فروش نفت میان وزارتخانه نفت و بخش‌های مختلف اقتصاد کشور شکل گرفت و برای نخستین بار شاهد ورود معاملات مرتبط با فرآورده‌های پتروشیمی و نفتی به این بازار بودیم.

در ادامه این مسیر مشاهده کردیم که تلاش هایی صورت گرفت که انرژی برق که یکی از مهم ترین انرژی ها و کاربردی ترین آن به حساب می آید وارد این عرصه شد. بدین نحو کارهای مقتضی جهت راه اندازی بورس نفت و برق از سال ۱۳۹۰ شکل گرفت و با افتتاح شرکت بورس انرژی در یک سال به نتیجه رسید. سر انجام شاهد بودیم که شرکت مزبور در سال ۱۳۹۱  در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر تجاری به ثبت رسیده و فعالیت خود را به طور رسمی مبتنی بر قوانین مدون شروع کرد.

در ادامه این فرایند شاهد یک بازار رقابتی عادلانه همه شرکت‌ها و سازمان‌های متقاضی در آن امکان‌پذیر باشد و همچنین قیمت‌ها در آن بتوانند به تعادل برسند، بودیم. بدین ترتیب قدرت نقد شوندگی افزایش یافته و همچنین تمرکز زدایی از میان برداشته گردید.

بورس انرژی چه اهدافی را دنبال کرده و چه منفعتی دارد؟

بر اساس تدوین مقررات و فرامینی که در بازار بورس انرژی و فعالیت و معامله‌ها به وجود آمده است، شاهد به وجود آمدن نکات مثبت و مزیت های متفاوت در این شیوه ارائه هستیم. نقاط مثبت و سازنده به وجود آمده قادر بوده است سبب اشتیاق و ترغیب بیش از پیش اشخاص حقیقی و حقوقی شده و موجب سرمایه‌گذاری و نظارت دقیق بر معاملات شود ؛ همچنین شاهد بالا رفتن قابلیت ها و توانایی های آن نیز بوده ایم. به طور خلاصه مزایای بورس انرژی را می‌توان اینگونه بیان کرد:

• برخورداری از معافیت معاملاتی در بورس انرژی: از مزیت‌های مهم کار و فعالیت در بورس حامل‌های انرژی، ایده معاف شدن از مالیات آن است که شامل کالاهای مورد معامله می‌گردد. بر اساس قوانین بورس انرژی، همه کالاهایی که به این بخش از این بازار بورس راه یافته اند و در معرض فروش و مغامله اند، دارای معافیت مالیاتی بوده و بدین ترتیب همه کالاها در این بازار با معافیت ۱۰ در این بازار به فروش می‌رسند.
• حذف تشریفات مناقصه ای و مزایده ای در بورس انرژی: کلیه کالاهای مورد پذیرش در بازار بورس کالایی، بر طبق قانون توسعه ابزارهای مالیاتی جدید جزو موارد معافیت از برخی تشریفات مانند مزایده و مناقصه هستند. برای خرید و فروش کالاهای موجود در لیست مورد نظر، دیگر نیازی به تشریفات انجام مزایده و مناقصه فروش از سمت وزارتخانه‌ها، نهادهای دولتی، سازمان‌های عمومی و اجرایی دیگر نخواهد بود.
• شرایط بازاریابی کالاها در بورس انرژی: مشارکت در بازار بورس انرژی قادر بوده است تبدیل به روشی مناسب جهت بازاریابی و عرضه کردن کالاهای پذیرفته شده در بورس در رینگ داخلی و بین المللی شود. در این جهت گیری فرم‌های مختلف و کارگزاری‌های معاملاتی قادر هستند شفاف سازی و اطلاع رسانی جامع و مقتضی را به انجام برسانند و بستری ایدهآل را برای عرضه کردن کالاها در سطح‌های متفاوت را به وجود آورند.
• تامین مالی و پوشش ریسک در بورس انرژی: سرمایه مورد نیاز شرکت و سازمان‌های عرضه کننده عضو بازار بورس به این شیوه فراهم می‌گردد. در بازار مشتقات بستری فراهم شده است که عرضه کنندگان با مبادرت به انتشار و چاپ اوراق بهادار، به جذب سرمایه لازم برای خود کنند. بدین ترتیب است که با استفاده از شیوه‌های مختلف مالی این شرایط فراهم آمده که در بورس حامل انرژی بتوانیم منابع مالی کسب کنیم. همچنین پوشش دهی ریسک هم در این بازار با استفاده از ابزارهای مالی فراهم می‌گردد. خریداران این شرایط زا دارند که قراردادهای اختیار خرید و فروش را خریداری کنند و مبلغ آن را به راحتی پرداخت کنند؛ در نتیجه از دارایی پایه و سرمایه خود در مقابل بروز نوسانات قیمت به خوبی محافظت و حراست می‌نماید.
• مدیریت ریسک در بازار بورس انرژی: از دیگر سود و مزایای ثبت نام کردن در بورس انرژی این است که شرایط مدیریت ریسک جهت عرضه کننده‌ها و خریداران در این بازار به مدد ابزارهای مالی قوانین بورس انرژی مهیا می‌شود. با در نظر گرفتن محدوده قوانین موجود در بورس، ریسک عملی نشدن تعهدات ادعا شده به مقدار بسیار زیادی کم می گردد و بدین ترتیب مقدار اعتماد طرفین در سطح بالایی قرار گرفته و شاهد تمایل افراد به فعالیت در بورس حامل انرژی هستیم. فعالیت کردن در راس شرکتی بزرگ می‌تواند ریسک اقتصادی را به سهامداران و مدیران متحمل کند. حضور داشتن در بازار بورس زمینه ای فراهم می کند که بتوان در آن مدیریت ریسک بهتری داشت و با مشکلات پیشبینی نشده در این عرصه کمتر مواجه شد. این شرایط با حضور خریدارانی که روحیه ریسک پذیری بالایی دارند به وجود می‌آید. از سویی دیگر شرایط سرمایه‌گذاری کردن در شرکت های مختلف با سلیقه فردی فراهم است و حق انتخاب و انعطاف بهتری نیز در دسترس قرار می گیرد. بدین ترتیب است که ضرر به وجود آمده از یک سرمایه‌گذاری می‌تواند با سودی که از موارد دیگر کسب می شود به خوبی جبران گردد و شاهد کم شدن ریسک در این زمینه هستیم. امکان مدیریت ریسک با ایجاد حس آرامش و اعتماد در سرمایه‌گذاری‌ها از دسته ویژگی‌های فعالیت در بازارهای مختلف بورس مانند بورس انرژی است و زمینه ساز فعالیت بیشتر را برای دیگر افراد مهیا می کند که نتیجه آن منجر به رونق این بازار و صنعت مورد نظر می گردد.
• بورس انرژی دارای چهار چوب و روال منظمی است: تمامی مراحل و موارد انجام از ثبت نام در بورس، پذیرش، خرید و فروش، سپرده گذاری، تسویه حساب، تحویل کالا، پرداخت و… در قالب و چهارچوبی قانونی صورت می‌پذیرد و همچنین شاهد نظارت هایی به شکلی دقیق توسط نهاد مربوطه هستیم . بدین گونه است که زمینه بروز تخلفات متعدد و مقدار ریسک معامله‌ها به طرز چشمگیری کم می‌شود.
• قرارداد هایی استاندارد در بورس انرژی: از آنجایی که در زمان فعالیت در بوس انرژی قرار دادهای استاندارد برای فعالین این عرصه مهیا شده است تا کالاهایی با استاندارد خاص و مورد قبول ارائه شوند. کیفیت مورد نظر با نظارت های انجام گرفته توسط این نهاد برای افراد تضمین می گردد. همین امر سبب شده است که عاملی برای تشویق جهت فعالیت در این بازار شکل گرفته و رونق بهتری را شاهد باشیم.
•  در بورس انرژی هزینه ها کاهش پیدا می کند: با شرکت در این بازار و معامله در بازار بورس انرژی ایران، مقدار زیادی از هزینه‌های اضافی و سربار مثل حمل و نقل، بازاریابی و عقد قرارداد کم می‌شود که همیشه این هزینه ها بار مضاعفی را برای فعالان این عرصه در بر داشته است. کم شدن هزینه معامله می تواند زمینه ساز تمایل به آموزش بورس انرژی و فعالیت در آن باشد.
• تامین کردن کالاهای مورد نیاز مصرف کنندگان در بورس انرژی: به لطف وجود بورس حامل‌های انرژی، کالاهایی که مورد نیاز مصرف کننده هستند توسط فرایندی شفاف و عادلانه در این بازار تامین می‌گردند که برای افراد آرامش خاطر از وجود آن شکل می گیرد. این کالاها به طور تضمینی دریافت می گردد و همچنین به صورت همزمان تصفیه روزانه انجام می‌پذیرد.

بورس انرژی چه اهدافی را دنبال می کند؟

همانطور که تا حدودی در مطالب بالا به آن اشاره شد انگیزه و هدف اصلی ایجاد بورس انرژی، به وجود آمدن یک بازار کارآمد و شفاف است که با کارایی بالا و رقابت پذیری به جهت کشف و عیان نمودن قیمت و رفع کردن انحصار کالاهای حامل انرژی می باشد. از دیگر اهدافی که می‌تواند انگیزه سبب به وجود آمدن حس اعتماد و تشویق به فعالیت باشد به شرح زیر است:

1. بالابردن و افزایش سزرمایه انسانی و ارتقاء منابع فیزیکی در بستر بورس انرژی.
2. ایجاد ارزش آفرینی و اطمینان از تامین منافع سرمایه‌گذاران و افراد سهامدار که سهم مهمی در اعتماد و استمرار فعالیت افراد مشغول در این عرصه است.
3. بالا بردن و حفظ سلامت شرایط بازار و کشف قیمت با وضوح مشخص با استفاده از روش‌های به روز و کارآمد که جای شک و شبهه و دوگانگی باقی نمی گذارد.
4.  زمینه ای در این بستر فراهم می شود که بتوانند نهاد ها و صاحبان صنایع تعامل خوبی با هم پیدا کنند و در عرصه های مختلف در بخش های مختلف بازار مالی همکاری کنند.
5. طراحی و منتشر کردن ابزارهای مالی جدید و کالاهای نوین با در نظرگیری نیاز دو طرف معامله در بازار. با این شیوه نیاز های مورد نظر به منظور اطلاع و انجام معاملات بهتر مهیا می گردد.
6. شفاف سازی، تثبیت و ارتقا دادن جایگاه و بهتر کردن عملکرد بورس حامل‌های انرژی جهت عرضه کنندگان و خریداران فعال در این بازار.

آشنایی با انواع بازار در بورس انرژی

بورس حامل‌های انرژی 3 دسته کلی دارد که به آنها می‌پردازیم:

بازار فیزیکی بورس انرژی

در این بازار خود کالا قرار گرفته در لیست پذیرفته شده بورس، مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. معامله‌ها در هر یک از موارد و کالاها در بازار فیزیکی با همدیگر تفاوت هایی دارند. در این بین همه معامله‌ها به واسطه کارگزاری مورد نظر به انجام می رسد. بازار فیزیکی سه تابلو معاملاتی اصلی که شامل نفت، گاز و برق است را شامل می‌گردد. دریافت موافقت پذیرفته شدن در این بازار چیزی حدود ۳۷ روز پس از ارسال کردن درخواست پذیرش است. در این درخواست مستندات و مدارک نیز دریافت می‌گردد. زمانی که مدارک به طور کامل ارسال شد و ثبت گردید، کالاها در دو دسته اصلی و مشابه قرار می‌گیرد. پس از آنکه درخواست ثبت شد یک ماه پس از آن کالاهای مشابه به کمیته عرضه بورس و انرژی و کالاهای اصلی به هیئت پذیرش ارسال می‌گردد. اگر مدارک شما به طور کامل تکمیل باشد پس از یک هفته می توانید از موافقت یا عدم موافقت آن آگاه شوید.

بازار مشتقه

در این بازار برعکس بازار فیزیکی که خود کالا معامله می‌شود، این بار شاهد ارائه اوراق بهادار بر پایه کالاهای ذکر شده مورد خرید و فروش هستیم. معامله‌های فوق به وسیله ابزارهای مالی مانند قرارداد سلف موازی، قرارداد آتی قرارداد اختیار معامله صورت می‌پذیرد. همه این معامله ها و قراردادها کاملا به صورت الکترونیکی و با کمک اینترنت انجام می‌شود که از برخی جابجایی و اتلاف وقت ها به خوبی جلوگیری به عمل می آید و همین قابلیت آن را برای افراد بسیاری جذاب کرده است.

بازار فرعی

این بازار مرتبط با معامله‌های کالاهای تک محموله‌ای بوده که هر مرتبه عرضه آن مستلزم ارسال نمودن درخواستی مجزا و کسب موافقت کمیته عرضه است. در ابتدا درخواست ارسال می‌شود و پس از مشاور پذیرش به بورس ارجاع داده شده و اگر مدارک تکمیل باشد به کمیته عرضه انتقال پیدا می‌کند.

چه کسانی می توانند در بازار بورس انرژی مبادرت به فعالیت کنند؟

به طور کلی محدودیت خاصی وجود نداشته و امکان دریافت نمود کد معاملاتی و ثبت نمودن خریدها برای همه اشخاص حقوقی در بازار داخلی میسر است. در بازارهای بین‌المللی حق خرید، با در نظر گیری شرایطی خاص و ویژه به همه اشخاص حقیقی و حقوقی داده می‌شود. با توجه به نوع بازار افرادی که صلاحیت آنها برای این کار مورد تایید است وارد این عرصه می شوند که افراد دارای صلاحیت و مجاز به معامله گری در این بازار به دو دسته تقسیم می شوند:

خریدارانی که مجوز معامله بازار فیزیکی را دارند که شامل رینگ داخلی( افراد حقوقی که پروانه بهره‌برداری مرتبط دارند) و رینگ بین المللی( افراد حقوقی تولیدی و بازرگانی داخل خارج از کشور ایران) هستند.

خریداران مجاز به معامله در بازار برق: شامل بازار مصرف کنندگان بزرگ برق و شرکت‌های توزیع برق و شرکت‌های خرده فروش. مصرف کنند های بزرگ برق افراد دارای مصرف بالای ۵ مگاوات در ساعت هستند. بازار عمده فروشان برق یا شرکت‌های توزیع برق شرکت‌های خرده فروشی در دسته دوم قرار می‌گیرند.

اصطلاحات و تعاریف در حوزه بورس انرژی

فعالان در این عرصه باید اصطلاحات مهم و بکار رفته در این عرصه را بدانند و به آن دقت داشته باشند. در ادامه مطلب به طور خلاصه اصطلاحات به کار رفته در بازار بورس انرژی بیان می شود:

– شورای عالی بورس اوراق بهادار: به اسم شورا شناخته شده و این شورا بر اساس ماده 3 این قانون به وجود آمده است.
– سازمان بورس اوراق بهادار: به اسم سازمان شناخته می شود و بر اساس ماده 5 تشکیل گردیده است.
– بورس اوراق بهادار: بازاری است که در آن اوراق بهادار توسط کارگزاری ها بر اساس قوانین موجود در آن، داد و ستد می گردد و به صورت شرکت سهامی خاص تاسیس گردیده است.
– هیات داوری: بر طبق قانون 37 هیاتی با این نام تشکیل می گردد.
– کانون: تشکل هایی است شامل کارگزاران، معامله کنندگان، بازارگردانان، مشاورین، سرمایه گذاران و دیگر مجمع های مشابه با این که به جهت تنظیم نمودن روابط میان کسامی کخ در این بازار فعالیت دارند تشکیل گردیده است.این نهاد به صورت موسساتی غیر دولتی، غیر تجاری و غیر انتفاعی به فعالیت ادامه می دهند.
– تشکل خود نظام: برای نظارت بر حسن انجام امور و وظایف و نظم دادن به رابطه اعضا مجوز دارد ضابطه ها و استانداردهایی را وضع کرده و اجرا نماید.
– شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه: این شرکت به منظور کارهای مرتبط با ثبت، نگهداری، انتقال مالکیت و تسویه وجوه به وجود آمده است.
– بازارهای خارج بورس: یک بازاری بر بستر ارتباطات الکترونیک و یا غیر الکترونیک است که معامله کردن اوراق بهادار بر اساس مذاکرات صورت می پذیرد.
– بازار اولیه: در این بازار اولین عرضه ها و پذیره نویسی های اوراق بهاداری که تازه منتشر شده اند، صورت پذیرفته در در اختیار ناشر قرار داده می شود.
– بازار ثانویه: در این بازار اوراق بهادار پس از آنکه در بازار اولیه عرضه گردید، در این بازار مورد داد و ستد قرار می گیرد.
– بازار مشتقه: در این بازار قراردادهای آتی و اختیار معاملات طبق اوراق بهادار یا کالاها داد و ستد می گردد.
– ناشر: فردی حقوقی است که اوراق بهادار را به نام خود نشر می دهد.
– کارگزار: شخصی حقوقی است که به منظور تسهیل و سرعت اوراق بهادار را جهت دیگر افراد و به حساب آنها معامله می نماید.
– کارگزار/معامله گر: شخصی حقوقی است که اوراق بهادار را برای اغراد دیگر و به حساب آنها و یا اینکه به نام و حساب فردی خود مورد معامله قرار می دهد.
– بازار گردان: کارگزار/ معامله گری که با داشتن مجوزات لازم با تعهد به بالارفتن نقد شوندگی و تنظیم عرضه و تقاضا اوراق بهادار معین و تحدید دامنه نوسان قیمت، اوراق بهادار را داد و ستد می نماید.
– مشاور سرمایه گذاری: این افراد با انعقاد قرار داد با دیگران، به آنها مشاوره در زمینه خرید و فروش و سرمایه گذاری می دهند.
– شرکت تامین سرمایه: شرکتی واسطه است که مابین ناشر اوراق بهادار و افراد عام سرمایه گذار قرار گرفته و قادر است فعالیت کارگزاری، معامله گری، بازار گردانی، مشاوره ، سبد گردانی، پذیره نویسی، تعهد پذیره نویسی و فعالیت های مشابه را با داشتن مجوز از سازمان به انجام برساند.
– صندوق سرمایه گذاری: نهادی مالی که در زمینه سرمایه گذاری اوراق بهادار فعال است.
– نهاد های مالی: نهاد هایی هستند که در زمینه مالی فعال هستند.
– شرکت مادر یا هلدینگ: شرکتی که با سرمایه گذاری در شرکت سرمایه پذیر، به منظور کسب نفع و سود آن قدر حق رای به دست می آورد که برای کنترل نمودن عملیات شرکت، هیات مدیره را انتخاب و در انتخاب هیات مدیره موثر است.
– ارزش یاب: کارشناسی مالی که ارزش اوراق بهادار را معین می کند.
– اوراق بهادار: برگه یا هر چیز مستند که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک آن و یا منفعت وی باشد.
– انتشار: صدور اوراق بهادار جهت عرضه کردن به صورت عمومی
– عرضه عمومی: ارائه اوراق بهادار منتشر شده به عموم افراد به منظور فروش
– پذیره نویسی: خرید و فروش اوراق بهاداراز ناشر و یا نماینده قانونی آن
– تعهد پذیره نویسی: تعهدی است که شخص ثالث جهت خریداری اوراق بهاداری که طی مدت پذیره نویسی به فروش نرفته است.
– اعلامیه پذیره نویسی: طی این اطلاعیه اطلاعات مرتبط با ناشر و اوراق بهادار که قابل پذیره نویسی هستند در اختیار عموم قرار می گیرد.
– بیانیه ثبت: مجموعه فرم ها ، اطلاعات و همچنین مدارک و اسنادی است که در مرحله تقاضا برای ثبت نمودن شرکت به سازمان ارائه می شود.
– اطلاعات نهایی: اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و غیر مستقیم به اوراق بهادار، معاملات یا ناشرین مرتبط می شود و اینکه در صورت انتشار بر قیمت و یا تصمیم سرمایه گذاران تاثیر بگذارد.
– سبد: مجموعه ای از دارایی های مالی است که خریداری آن با وجوه سرمایه گذاران انجام می گردد.

عرضه کنندگان عمده بازار بورس انرژی

در کشور ایران عرضه کننده‌های عمده بازار بورس انرژی را ۲۹ شرکت تشکیل می‌دهند که در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

همچنین لیست عرضه کنندگان عمده برق در حوزه بورس انرژی به شرح زیر است:

نحوه ثبت نام در بورس انرژی چگونه است؟

معامله گری در بازار بورس انرژی به صورت مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود اما در هر حال لازم است که مدارک شناسایی شما در بورس اوراق بهادار بارگذاری و ثبت گردد. فرایند پیچیده‌ای نیست و هر کس می‌تواند کد بورسی خود رادریافت نماید. برای آنکه در بورس انرژی ثبت نام کنید در مرحله اول باید ثبت نام شما در سامانه سجام انجام شده باشد . به این نکته دقت داشته باشید که در شروع روند معاملات در بازار بورس انرژی، گرفتن کد معاملاتی مخصوص بازار مورد نظر شما امری الزامی و ضروری می‌باشد و انجام این کار تا حد زیادی به این موضوع مرتبط است. معاملات پیش رو به واسطه کارگزاری‌ها انجام می‌شود که باید دارای مجوز فعالیت باشند و می توانید کارگزاری های متعدد دارای مجوز قانونی را پیدا کنید.
افرادی که مجاز به فعالیت در بازار بورس انرژی هستند.
در بازار های داخلی چه در حوزه برق و انرژی و چه در حوزه فیزیکی افراد حقیقی می توانند کد دریافت و مبادرت به خرید نمایند و در بازار های بین المللی اشخاص حقیق و حقوقی که دارای شرایط خاص هستند می توانند در این بازار حضور داشته باشند. به طور خلاصه در جدول زیر خریداران مجاز شرح داده می شود:

روش دریافت کد معاملاتی در بازارهای بورس انرژی

باید بدانید که افراد واجد شرایط می‌توانند دریافت کننده کد معاملاتی بورس حامل‌های انرژی باشند و پس از آن مبادرت به خرید و فروش نمایند. به همین دلیل اشخاص حقوقی فاقد پروانه بهره‌برداری نمی‌توانند خرید در بازار فیزیکی انجام دهند. افراد متقاضی معامله کردن در حوزه برق هم برای دریافت کد معاملاتی در ابتدا باید به شرکت مدیریت برق مراجعه نموده و معرفی‌نامه دریافت نمایند. مدارک مورد نیاز جهت دریافت کد معاملاتی هر بازار ممکن است با دیگری تفاوت‌هایی داشته باشد. در ادامه مطلب مدارک لازم به منظور گرفتن کد معاملاتی بازار فیزیکی شرح داده می‌شود:

• شرکتنامه
• اساسنامه و شناسه ملی
• تکمیل برگه احراز هویت
•  تکمیل فرم درخواست کد اشخاص حقوقی
• تکمیل فرم درخواست کد اشخاص حقوقی
• آگهی تغییرات مدیران و صاحبان امضا
• مجوز و مدارک‌ها در مورد فعالیت‌های مشتری
• آگهی روزنامه در زمینه تاسیس و آخرین تغییرات شرکت مورد نظر

مدارک مورد نیاز برای دریافت کد معاملاتی بازار برق

• شرکت نامه
• بیانیه ریسک
• تکمیل برگه احراز هویت
• اساسنامه و شناسه ملی
• فرم درخواست کد اشخاص حقوقی
• فرم معرفی اطلاعات حساب مشتری
• مدارک و مجوز در زمینه فعالیت
• آگهی تغییرات مدیران و صاحبان امضای مجاز
• آگهی روزنامه در خصوص تاسیس شرکت و آخرین تغییرات
• اصل یا کپی برابر با اصل کارت ملی و شناسنامه صاحبان امضا

همچنین مدارک مورد نیاز برای دریافت نمودن کد معاملاتی برای خرید و فروش کالا در بورس انرژی ایران به شرح زیر است:

فرایند معامله در بازار فیزیکی بورس حامل‌های انرژی چگونه است؟

معاملات در بازار فیزیکی در زمانی معین انجام نمی‌شود و شرایط معامله در روز عرضه تعیین می‌گردد. ابتدا لازم است ۱۰ درصد ارزش معامله تا قبل از انجام معامله برای خریدار به حساب سپرده گذاری با کد شناسه کارگزاری واریز گردد تا تضمینی برای حضور و عدم انصراف باشد. شرکت سپرده گذاری مرکزی پس از کم کردن هزینه‌ها وجه کالای مورد معامله را به عرضه کننده انتقال داده و در این میان پرداختی مابقی وجه معامله همراه با مبلغ مالیات بر ارزش افزوده به منظور تسویه، انجام می پذیرد. تحویل دادن کالای حامل انرژی به وسیله توزیع کننده به فرد خریدار در تاریخ معین شده به عنوان آخرین مرحله معامله انجام می‌شود و پس از انجام مراحل اولیه تعهد مورد نظر انجام می پذیرد.

در جدول زیر می توانید به طور خلاصه این فرایند را مشاهده نمایید:

چگونگی معامله در بازار بورس حامل‌های انرژی به چه صورت است؟

قوانین این فرایند با معامله کالاها در بازار بورس به طور فیزیکی دارای تفاوت است. افراد متقاضی خرید فقط در ساعت‌های محدود و مشخص شده از قبل در زمان معین به سیستم‌های معاملاتی دسترسی پیدا کرده و می‌توانند سفارش‌های خود را ثبت نموده و یا آنها را تصحیح نمایند. از ساعت ۹:۳۰ صبح تا ۱۰ صبح هر روز می توان فرم خرید را تکمیل نموده و برای فروشنده ارسال کرد. مراحل ارسال و ثبت سفارش می تواند در سیستم‌های معاملاتی توسط کارگزار رسمی انجام می‌شود. در مرحله بعدی کار، مابین ساعات ۱۰ الی ۱۲ ظهر قادر خواهید بود اصلاحات قیمتی و حجمی را در سفارش انجام شده اعمال نمایید.

 کارمزد در بورس انرژی

طبق قوانینی که در بورس انرژی وجود دارد همه معامله های صورت گرفته در بازار بورس انرژی مشمول کارمزد هستند. در صورت عدم صادر شدن حواله خرید در زمان مشخص، قرارداد باطل می‌شود و پرداخت نمودن کارمزد و خسارت از جانب فروشنده می‌باشد قطعی و الزامی است. این خسارت، کارمزد دو طرف معامله و مقدار ۵ درصد از مبلغ و هزینه معامله را در بر می‌گیرد و پرداخت کردن آن به حساب سپرده‌گذاری مرکزی باید در زمانی کمتر از یک روز بعد از اعلام نمودن، انجام پذیرد. قابل توجه است که کارمزد مورد نظر از کارمزدهای شرکت بورس انرژی، کارگزار طرفین معامله و کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل شده است. بر اساس آخرین مصوبه کارمزد معامله‌های بورس حامل‌های انرژی به شرح زیر می‌باشد:

• شرکت بورس انرژی دارای کارمزد خرید 0.04 درصد است و سقف کارمزد خرید آن نیز 100 میلیون ریال است . کارمزد فروش برای این شرکت 0.04 درصد است که سقف کارمزد فروش نیز مبلغ 100 میلیون ریال تعیین شده است.
• شرکت سپرده گذاری مرکزی دارای کارمزد خرید 0.025 درصد است و سقف کارمزد خرید آن نیز 100 میلیون ریال است . کارمزد فروش برای این شرکت 0.025 درصد است که سقف کارمزد فروش نیز مبلغ 100 میلیون ریال تعیین شده است.
• شرکت مدیریت فناوری دارای کارمزد خرید 0.015 درصد است و سقف کارمزد خرید آن نیز 100 میلیون ریال است . کارمزد فروش برای این شرکت 0.015 درصد است که سقف کارمزد فروش نیز مبلغ 100 میلیون ریال تعیین شده است.
• سازمان بورس و اوراق بهادار دارای کارمزد خرید 0.032 درصد است و سقف کارمزد خرید آن نیز 80 میلیون ریال است . کارمزد فروش برای این شرکت 0.048 درصد است که سقف کارمزد فروش نیز مبلغ 120 میلیون ریال تعیین شده است.
• شرکت کارگزاری دارای کارمزد خرید 0.015 درصد است و سقف کارمزد خرید آن نیز 100 میلیون ریال است . کارمزد فروش برای این شرکت 0.015 درصد است که سقف کارمزد فروش نیز مبلغ 100 میلیون ریال تعیین شده است.

به طور کل شاهد 0.262 درصد کارمزد خرید با سقف خرید 480 میلیون ریال با کارمزدی 0.278 درصد هستیم که جمع سقف کارمزد فروش 520 میلیون ریال می شود.